Godset likt fordelt mellom båt, bil og røyrleidning

Det var sterk vekst i godstransporten i EU til og med 2007. I perioden 1995-2007 voks godstransporten i EU med 34 prosent frå 2 800 milliardar tonnkilometer til 3 800. I 2008 opplevde EU for første gong sidan byrjinga på 1990-talet ein reduksjon i etterspurnaden etter transporttenester. Nedgangen var på om lag to prosent. Forklaringa på nedgangen var økonomiske krisetider frå og med hausten 2008. Godstransporten i EU minka ytterlegare i 2009 til i alt 3 400 milliardar tonnkilometer, ein reduksjon på 12 prosent samanlikna med toppåret 2007. I perioden 2010-2014 stabiliserte godstransporten seg rundt 3 500 milliardar tonnkilometer. Lastebilen står for om lag halvparten av all godstransport i EU. I perioden 1995-2014 utførte lastebilen i gjennomsnitt 49 prosent av alle tonnkilometer, båten 31, jarnbane 12 og andre transportformer, som innanlandske vassvegar og røyrleidningar, 7.

¹ Andre transportformer inkluderer innanlandske vassvegar, fly og røyrleidningar. Lastebil inkluderer bilar med nyttelast på minst 3,5 tonn.

Mindre lastebiltransport i Sør-Europa

Det var ein nedgang i tonnkilometer for franske, spanske og italienske lastebilar i deira heimland på til saman drygt 150 milliardar tonnkilometer i perioden 2007-2015. Reduksjonen var på om lag 50 milliardar eller 25-30 prosent i kvart av dei tre landa. Men den prosentvise nedgangen var størst i Portugal der transporten sokk med vel 40 prosent frå 2007 til 2015. I same perioden var veksten i den innanlandske lastebiltransporten størst i Polen, knapt 60 prosent. Så følgde Tsjekkia og Noreg med ein oppgang på rundt ein tredel samanlikna med 2007.

¹ Berre innanlandsk transport med køyrety registrert i landet (både på- og avlessing). ² Lastebilar med nyttelast på minst 3,5 tonn.

Polen har mest lastebiltransport utanfor landets grenser

Lastebilar registrert i Polen hadde mest å seie for den internasjonale lastebiltransporten med 156 milliardar tonnkilometer utført i 2015. Så følgde Spania og Tyskland med høvesvis 72 og 45 milliardar. Mengda internasjonale tonnkilometer for dei polskregistrerte lastebilane har auka over 80 prosent sidan 2007. I same perioden opplevde spanskregistrerte lastebilar 6 prosent oppgang og dei tyskregistrerte nær ei halvering.

¹ Transport utført av landets køyrety i andre land og på eige område i samband med import og eksport. ² Lastebilar med nyttelast på minst 3,5 tonn.

Tonnkilometer i samband med internasjonal frakt utgjorde 60 prosent av alle tonnkilometer med polskregistrerte lastebiler. Portugal og fleire austeuropeiske land hadde ein høgare del internasjonale tonnkilometer enn Polen. Blant lastebilar registrert i nordiske land er delen internasjonal frakt låg. I 2015 låg det utanlandske for kvart av landa Noreg, Sverige, Finland og Danmark på rundt 3 milliardar tonnkilometer. For Sverige svarte det til ein utanlands lastebiltrafikk på 8 prosent. I Norge og Finland var delane høvesvis 12 og 13 prosent. Delen internasjonale tonnkilometer utgjorde knapt 20 prosent for Danmark. Siste tiåret har omfanget av internasjonale tonnkilometer med danskregistrerte lastebilar minka mykje både i absolutte tal og som del av alle tonnkilometer.

¹ Transport utført av landets køyrety i andre land og på eige område i samband med import og eksport. ² Lastebilar med nyttelast på minst 3,5 tonn.

Flest tonn gjennom nederlandske hamner

Det var ein nedgang i mengda tonn gjennom britiske, italienske og franske hamner på om lag 15 prosent i kvart land eller over 200 millionar tonn totalt i perioden 2007-2015. I 2015 hadde nederlandske hamner, som inkluderer Rotterdam, størst volum med knapt 600 millionar tonn. Det var ein auke samanlikna med 2007 på 17 prosent eller rundt 90 millionar tonn. I alle dei nordiske landa har godsmengda gjennom hamner minka 2007-2015. I Noreg var nedgangen berre 2 prosent, frå 199 millionar tonn i 2007 til 194 i 2015. Dei andre nordiske landa opplevde ein nedgang på om lag 10 prosent i same perioden. I 2015 var voluma i svenske, finske og danske hamner høvesvis 170, 100 og 95 millionar tonn.

Tyskland er jarnbanelandet

I perioden 2007-2015 minka godstransporten på jarnbane i mange europeiske land. I dei to store landa Frankrike og Italia var nedgangen rundt 20 prosent. Tyskland transporterte suverent mest gods på jarnbane i Europa. Godstransporten på tyske jarnbaneliner var meir enn dobbelt så stort som i landet med den nest største mengda tonnkilometer, Polen. Godstransporten med jarnbane i Sverige er stor samanlikna med andre nordiske land. Det blei utført nesten 21 milliardar tonnkilometer på svenske skinnegangar i 2015. Det var ein nedgang på om lag 10 prosent frå 2007, men likevel over 40 prosent høgare enn total mengde tonnkilometer på jarnbane for Noreg, Finland og Danmark. I Finland blei det i perioden 2007-2015 registrert en nedgang på nesten 20 prosent i godstransporten på jarnbane frå 10,4 milliardar tonnkilometer til 8,5. Danske jarnbaneliner opplevde i same perioden ein oppgang på knapt 30 prosent frå 1,8 milliardar tonnkilometer til 2,3. I Noreg var godstransporten på jarnbane lik i 2007 og 2015 med 3,5 milliardar tonnkilometer.

Båtens del av alt gods halvert på femti år

I perioden 2010-2015 voks godstransporten i Noreg med 11 prosent frå 65 milliardar tonnkilometer til 72 milliardar. I denne perioden fordelte mesteparten av godstransporten seg relativt jamt mellom røyrleidningar med rundt 24 milliardar tonnkilometer, båtar 23 milliardar og lastebilar 19 milliardar. I tillegg stod jarnbanar for om lag 2,4 milliardar tonnkilometer.

Statistisk sentralbyrå inkluderte t.o.m. 2009 berre norskregistrerte transportmiddel i utrekninga av godstransport i Noreg. I dag er ein stor del av godstransporten langs kysten overteke av utanlandsk eigde båtar. Utanlandsk eigarskap er svært utbreidd innan godstransport med båt, men tyder lite for jarnbane og lastebil. Ei samanlikning mellom fordelinga på godstransporttypar i 1965 og 2015 inneber tal for 1965 eksklusiv utanlandsk eigde transportmiddel og tal for 2015 inklusiv utanlandsk eigde transportmiddel. Men det blir her lagt til grunn at godstransport med båt på 1960-talet hovudsakleg skjedde med norskeigde båtar. Basert på denne føresetnaden utgjorde godstransporten i 1965 i alt 11 milliardar tonnkilometer. I dette året stod båten for 68 prosent av alle tonnkilometer, lastebilen 20, jarnbanen 10, tømmerfløyting 2 og røyrleidningar, framleis ein ukjend teknologi i Noreg, 0. I 2015 hadde den totale mengda godstransport auka 650 prosent til 72 milliardar tonnkilometer. Samanlikna med 1965 var frakt med lastebil og røyrleidningar viktigare. Delen til lastebilen av godstransporten auka frå 20 prosent i 1965 til knapt 30 i 2015, medan røyrleidningar utgjorde 35 prosent av alle tonnkilometer. Båt, jarnbane og tømmerfløyting utgjorde mindre av godstransporten. I 2015 stod båt for 33 prosent, jarnbane 3 og tømmerfløyting 0 av totale tonnkilometer.

Omfattande olje- og gasstransport

Olje- og gasstransporten frå norsk kontinentalsokkel til det norske fastlandet har sidan byrjinga av 1980-talet oppnådd eit stort omfang. Med nokre få unntak var det samanhengande vekst i olje- og gasstransporten til og med 2009. I dette året nådde mengda transportert olje og gass 32 milliardar tonnkilometer. Etter dette har transportaktiviteten frå plattformane minka. Frå 2009 til 2015 sokk mengda tonnkilometer med 9 prosent til 29 milliardar tonnkilometer. Oljetransport med båt var den viktigaste transportforma til og med 2002. Frå og med 2003 passerte gassrøyrtransporten transport av olje med båt og båttransport har sidan gradvis minka.

Båten tek nesten all godstransport til og frå Noreg

I perioden frå 1970 til 2015 har mengda tonnkilometer i Noreg knytt til utanrikshandelen auka 134 prosent frå 18 milliardar tonnkilometer til 42 milliardar. Den økonomiske krisa frå og med hausten 2008 medførte ein stor nedgang i 2009, men allereie i 2011 var godstransporten tilbake på same nivå som i 2008. I heile tidsromet har båten utført meir enn 90 prosent av godstransporten. I samband med import og eksport i 2015 stod transport med båt for 39 milliardar tonnkilometer eller knapt 93 prosent av alle tonnkilometer, lastebilen for 2 milliardar eller knapt 6 prosent og jarnbanen for 0,8 milliardar eller nesten to prosent.

¹ Inklusiv transport frå kontinentalsokkelen til norsk fastland og eksklusiv transport direkte frå kontinentalsokkelen til utlandet. ² Lastebilar med nyttelast på minst 3,5 tonn. ³ Inkluderer både norsk- og utenlandskregistrerte transportmiddel.